Polska Liga – Ekstraklasa z jubileuszem, s. Gosia Pomersbach MChR

Szczęść Boże witam w Barbórkę. Dziś musi w naszej audycji być o piłce nożnej, nie tylko dlatego, że górnicza brać kocha „fusbal”, ale dlatego, że mamy wyjątkową rocznicę.

95 lat temu 4 grudnia 1926 roku, na spotkaniu przedstawicieli 12 czołowych polskich drużyn piłkarskich utworzyło Ligę piłki nożnej, czyli obecną Ekstraklasę. Jak przystało na nasz kraj w tle jej powstania była polityka, brak jedności i wzajemne animozje. Tylko to szybko zwyciężyła wspólna miłość do piłki, czego niestety dzisiaj w Polsce tak często nam brakuje, ale że to sportowa audycja to takie dywagacje pomijamy i wracamy do sportu.

Do grudnia 1926 r. Mistrz Polski był wyłaniany w systemie pucharowym, a nie ligowym. Kraj był podzielony na trzy okręgi, których mistrzowie rozgrywali między sobą finał w systemie każdy z każdym. Ten system z całą pewnością doskonale sprawdził się on na samym początku, bezpośrednio przyczyniając się do sporego wzrostu popularności piłki nożnej w II Rzeczypospolitej. Jednak przyszłość piłki w Polsce wymagała wprowadzenia nowoczesnego systemu zwanego ligowym, czyli każdy z każdym – mecz i rewanż, a także zwiększenia liczby drużyn bezpośrednio walczących o tytuł mistrzowski.

Liga utworzona 4 grudnia, na spotkaniu przedstawicieli czołowych klubów piłkarskich w Polsce, nie uzyskała jednak akceptacji Polskiego Związku Piłki Nożnej, który swoje negatywne stanowisko wypracował w lutym 1927 r. na Walnym Zebraniu zorganizowanym w Krakowie. Mimo wielu prób mediacji obu stronom nie udało się dojść do wspólnego stanowiska. W efekcie 1 marca 1927 r. Liga wystąpiła ze struktur związku i rozpoczęła formalnie działalność jako Polska Liga Piłki Nożnej. PZPN był jednak nieugięty i 13 marca zdyskwalifikował wszystkie kluby Polskiej Ligi. Kluby z nowej Ligi nic sobie z tego nie zrobiły, co więcej dołączyło do niej blisko 60 mniejszych klubów piłkarskich.

Ligę utworzyły takie drużyny jak: Wisła Kraków, 1. FC Katowice, Warta Poznań, Pogoń Lwów, Legia Warszawa, Klub Turystów Łódź, ŁKS Łódź, Polonia Warszawa, Czarni Lwów, TKS Toruń, Hasmonea Lwów, Ruch Chorzów, Warszawianka i Jutrzenka Kraków. Pozostałe drużyny utworzyły ligi okręgowe.

W inauguracyjnym meczu ŁKS pokonał 2:0 łódzki Klub Turystów. Pierwszą bramkę w historii Ligi zdobył Jan Durka w 35 minucie meczu. Pierwszym Mistrzem została Wisła Kraków, która o 4 punkty wyprzedziła 1. FC Katowice, trzecia była Warta Poznań ze stratą 8 punktów do zwycięzcy. Natomiast królem strzelców został piłkarz Wisły Kraków Henryk Reyman, który ukończył sezon z dorobkiem 37 bramek. Jest to rekord niepobity po dziś dzień mimo, iż obecnie w lidze rozgrywanych jest więcej spotkań. Wiśle Kraków udało się także 11 września 1927 r. wygrać z TKS Toruń 15:0, co także jest niepobitym rekordem pod względem rozmiarów zwycięstwa na najwyższym szczeblu rozgrywek ligowych w Polsce. Spadkowiczem została Jutrzenka Kraków.

20 lipca 1927 roku po kilkumiesięcznych pertraktacjach udało się PLPN i PZPN dojść do porozumienia, a Cracovia dołączyła do Ligi. Od tamtej pory (z wyjątkami w latach 1946, 1947 i 1951) rozgrywki w piłce nożnej odbywają się w Polsce systemem ligowym, a najwyższa klasa tych rozgrywek to obecnie PKO BP Ekstraklasa, w której gra 18 najlepszych polskich klubów piłkarskich. Triumfator Ekstraklasy zostaje jednocześnie mistrzem Polski, zaś najsłabsze drużyny relegowane są do I ligi polskiej (dawnej II ligi polskiej). Od tego sezonu spadać będą 3 ostatnie drużyny w tabeli.

Od 2002 do udziału w jej rozgrywkach zostają dopuszczone wyłącznie kluby mające status profesjonalny, które – po spełnieniu wszelkich niezbędnych kryteriów – otrzymały roczną licencję na występy na tym szczeblu.

Zajęcie pierwszego miejsca po ostatniej kolejce spotkań oznacza zdobycie tytułu Mistrzów Polski w piłce nożnej. Mistrz Polski kwalifikuje się do eliminacji Ligi Mistrzów UEFA. Druga oraz trzecia drużyna zdobywają możliwość gry w Lidze Konferencji UEFA. Również zwycięzca Pucharu Polski startuje w eliminacjach do Ligi Konferencji lub, w przypadku, w którym zdobywca krajowego pucharu zajmie pierwsze miejsce – możliwość gry w Lidze Konferencji otrzymuje również czwarta drużyna klasyfikacji końcowej.

Trofeum za triumf w piłkarskiej ekstraklasie stanowi puchar, którego głównym elementem jest orzeł z uniesionymi i układającymi się w literę V skrzydłami. Waży 10,8 kg, a mierzy 71 cm. Podstawa przedstawia nieckę stadionu. Znajduje się na niej miejsce, gdzie grawerowane są nazwy drużyn sięgających po tę nagrodę w kolejnych latach. Nowe trofeum zastąpiło wersję używaną od 2006 do 2014 roku, wcześniej główną nagrodę stanowiła patera.

Obecnym Mistrzem Polski jest Legia Warszawa. Zwycięstwo w sezonie ligowym 2020/2021 dało Legii 15 tytuł Mistrza Polski i samodzielne prowadzenie w tabeli wszech czasów, którym od tej pory nie musi dzielić się z Górnikiem Zabrze i Ruchem Chorzów (po 14 tytułów).

Obecnie Ekstraklasa dotarła do półmetka sezonu 2021/2022, w którym na czele tabeli znajduje się Lech Poznań, ale czy druga część sezonu będzie równie udana dla poznańskiego „Kolejorza”, dowiemy się już wiosną przyszłego roku.

Na koniec jeszcze mała ciekawostka – od sezonu piłkarskiego 2007/2008 Regulamin Strojów Meczowych w Rozgrywkach Ekstraklasy SA zezwala na umieszczanie gwiazdki symbolizującej liczbę wywalczonych tytułów mistrzowskich. Gwiazdka ta może być umieszczona tylko na przedniej części koszulki, na wysokości klatki piersiowej nad herbem lub emblematem klubu. Takich gwiazdek są 3 rodzaje:

Biała gwiazdka – symbolizująca wywalczenie od 1 do 4 tytułów mistrza Polski.
Srebrna gwiazdka – symbolizująca wywalczenie od 5 do 9 tytułów mistrza Polski.
Złota gwiazdka – symbolizująca wywalczenie 10 i więcej tytułów mistrza Polski. I tą małą, złotą gwiazdkę na swych strojach dumnie noszą piłkarze: Legi Warszawa, Górnika Zabrze, Ruchu Chorzów i Wisły Kraków.