KILKA ZNACZĄCYCH DAT I WYDARZEŃ W POWOJENNEJ HISTORII POLSKIEGO DUSZPASTERSTWA NA ANTYPODACH

Już w 1949 roku pojawił się pierwszy regularny tygodnik, łączący rozsypanych po całej Australii Polaków oraz informujący ich o Kościele i Polsce, o świecie i o Australii. Podtrzymywał drogie Polakom tradycje, krzewił narodowe wartości i pomagał rodakom na różne sposoby w osiedlaniu się na antypodach. Był nim „Tygodnik Katolicki” redagowany, powielany i administrowany w pierwszych 15 latach przez księdza Konrada Trzeciaka C.M., chińskiego misjonarza. Założony w obozie przejściowym w NPW dość szybko stał się bardzo popularną polską „gazetą”. Przeniesiony po paru latach z Barthust do Melbourne w Wiktorii dzięki pomocy Ojca Józefa Janusa SJ, doczekał się własnej drukarni i szerokiego wsparcia polskiego duszpasterstwa. Po 15 latach przekazany został redaktorowi Romanowi Gronowskiemu i za radą założyciela, zmienił tytuł na „Tygodnik Polski”. Wychodzi do dziś w Melbourne i jest ważną instytucją Australijskiej Polonii.
Po przekazaniu „Tygodnika” w świeckie ręce, polscy duszpasterze zaczęli w roku 1968 wydawać „Przegląd Katolicki” wychodzący najpierw jako kwartalnik, a po kilku latach jako miesięcznik. Wychodzi nieprzerwanie do chwili obecnej.

W roku 1958 przybył do Australii z Rzymu duchowy opiekun Polskiej Światowej Diaspory, Arcybiskup Józef Gawlina. Odwiedzając lokalnych ordynariuszy, polskich duszpasterzy i kipiące życiem ośrodki, chciał ująć polskie duszpasterstwo w istniejąc już w Europie formalne struktury. Australijski Episkopat nie zgodził się jednak na ich formalność i odpowiednią jurysdykcję. Powołany przez biskupa Gawlinę już 5 lat wcześniej Rektorat Polskiej Misji Katolickiej w Australii i N.Z., oraz dziekanie w poszczególnych stanach, były jednak nadal respektowane przez polskich księży i tolerowane przez australijską hierarchię. Formalnej jurysdykcji jednak nie otrzymały.

W roku 1952 Ks. Józef Janus SJ zaprosił do Melbourne siostry zmartwychwstanki. Niedługo później (za przywiezione przez nie pieniądze, a także za ofiary mozolnie zbierane wśród Polaków i Australijczyków) zakupiono pierwszą polską posiadłość w Wiktorii. Był nim „Dom Polskiego Dziecka” w Essendon, przez wiele lat prowadzony przez siostry zmartwychwstanki. Przy tej posiadłości powstało w latach 70-tych duchowe Centrum Wiktoriańskiej Polonii. Jest nim Polskie Sanktuarium Maryjnemu w Essendon. Kamień węgielny święcił w l968 roku biskup Władysław Rubin, a wzniesioną przez Polaków świątynię konsekrował w l973 roku ówczesny metropolita krakowski, Kardynał Karol Wojtyła.

W połowie lat 50tych dzięki staraniom Ks. Franciszka Arciszewskiego C.M. przybyły do Sydney polskie siostry nazaretanki i otworzyły „Dom Polskiego Dziecka” w Marayong. Obok niego w 1966 roku powstał pomnik Tysiąclecia Polskiego Chrześcijaństwa – unikalna świątynia wzniesiona polskim wysiłkiem całej Australii. Obecnie jest to największe centrum polskości na antypodach z plebanią, klasztorem sióstr, obszerną salą i szkółką języka polskiego, z ochronką dla dzieci, domem spokojnej starości, wioską dla emerytów i nowoczesnym szpitalem dla przewlekle chorych.

W Adelajdzie, również w latach pięćdziesiątych, pod okiem Księdza Józefa Kuczmańskiego powstał „Caritas Polski”. Pomagał on biednym rodakom w Południowej Australii, a w styczniu l957 roku przekazał siostrom zmartwychwstankom „Dom Polskiego Dziecka” pod wezwaniem św. Stanisława Kostki w Royal Park.

W tym samym roku siostry nazaretanki otworzyły Dom Dziecka w Perth, w Zachodniej Australii przy wydatnej pomocy ks. Witolda Dzięcioła.

Już od wczesnych lat pięćdziesiątych pojawiają się „domy polskie” lub „polskie kluby” wznoszone wspólnym wysiłkiem w większości australijskich skupisk polonijnych. Stawały się one prawdziwymi ogniskami polskości w różnych dzielnicach australijskich metropolii. Duszpasterze nie tylko uczestniczyli w ich wznoszeniu, ale często byli inspiratorami w ich powstawaniu.

Wydarzenia w Polsce w latach l956, 1979 i l981 mobilizowały Polonię w protestach jedności z cierpiącym narodem, w naciskach na polityczne partie australijskie i w organizowaniu daleko idącej pomocy narodowi. Udział duszpasterstwa w tych działaniach był znaczący.

Milenijny rok 1966 i wielkie obchody tysiąclecia polskiego chrześcijaństwa uwieńczone zostały poświęceniem kościoła polskiego w Marayong (własność sióstr nazaretanek, prowadzony przez księży chrystusowców).

Rok 1973. Na Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny w Melbourne przybył na zaproszenie duszpasterzy – delegat Episkopatu Polskiego – Kardynał Karol Wojtyła. Odwiedził wszystkie ważniejsze ośrodki polonijne, konsekrował polską świątynię w Essendon (własność zmartwychwstanek, prowadzony przez księży jezuitów) i wyświęcił na kapłanów dwu jezuitów (Leonarda Kiesch’a SJ i Wiesława Słowika SJ).

W latach 80-tych duszpasterską opiekę nad całą polską diasporą przejmuje arcybiskup Szczepan Wesoły w Rzymie. Niemal każdego roku odwiedza polskie ośrodki duszpasterskie, udziela sakramentu bierzmowania, jednoczy australijską Polonię z macierzą. W tych samych latach 80-tych odbyły się konsekracje kościołów polskich w Perth (ojcowie franciszkanie) i w Adelaide (księża zmartwychwstańcy). Wzniesiono i poświęcono pomniki katyńskie w kilku stolicach stanowych.

W listopadzie 1986 roku miało miejsce wydarzenie, nie mające sobie równego w historii Polonii Australijskiej. Było nim polskie spotkanie z Ojcem świętym Janem Pawłem II na olimpijskim stadionie w Melbourne. 40-to tysięczna rzesza rodaków zgotowała papieżowi wyjątkowo ciepłe przyjęcie, co odbiło się głośnym echem w całej Australii.

Dwa lata później w 1988 roku wszystkie ważniejsze ośrodki polskie w Australii odwiedził Prymas Polski, Kardynał Józef Glemp.

Odwiedzali Polonię także: Kardynał Władysław Rubin z Rzymu w roku l980 i Kardynał Henryk Gulbinowicz, zapraszający Australijski Kościół na międzynarodowy Kongres Eucharystyczny do Wrocławia.

W roku 1993 poświęcono nowy Ośrodek Duszpasterstwa Polskiego w Kanberze (kwatera główna księży chrystusowców). Stał się on miejscem częstych spotkań i wspólnych rekolekcji dla wszystkich polskich księży w Australii.

W 2006 roku w Keysborough, wschodnie dzielnice Melbourne, arcybiskup Denis Hart w obecności biskupa Ryszarda Karpińskiego, delegata Episkopatu Polski, konsekrował Sanktuarium Bożego Miłosierdzia.